КӨП ӨЛШЕМДI ЛАВРЕНТЬЕВ-БИЦАДЗЕ ТЕҢДЕУI ҮШIН ЦИЛИНДРЛIК ОБЛЫСТАҒЫ АРАЛАС ЕСЕПТIҢ ҚИСЫНДЫ ҚОЙЫЛМАУЫ

Авторлар

  • Серик Алдашев Математика және математикалық модельдеу институты, Алматы, Қазақстан https://orcid.org/0000-0002-8223-6900
  • Сергей Кабанихин Ресей ғылым академиясының Сібір бөлімшесінің Соболев атындағы математика институты, Новосибирск, Ресей https://orcid.org/0000-0003-4772-1481
  • Мақтағали Бектемесов Ақпараттық және есептеу технологиялары институты, Алматы, Қазақстан https://orcid.org/0000-0001-8634-8531

DOI:

https://doi.org/10.26577/JMMCS202512843
        10 10

Кілттік сөздер:

қисындылық, аралас есеп, цилиндрлiк облыс, Бессель функциясы, шекаралық шарттар

Аннотация

Математикалық физиканың қисынды және қисынды емес қойылған есептердi, соның iшiнде керi есептердi және олардың практикалық қолданылуын зерттеу айтарлықтай қызығушылық тудырады, мұндағы негiзгi мәселе тура есептiң қисынды қойылуы болып табылады. Гиперболалық және эллиптикалық теңдеулер биомедициналық модельдеуде, соның iшiнде iсiктiң iсуi
мен биологиялық тiндердiң деформацияларын сипаттау үшiн кеңiнен қолданылады. Мембрана тербелiстерi мен тiннiң өзгерiс динамикасы биомеханика мен математикалық медицинада кеңiнен қолданылады. Мысалы, серпiмдi мембраналардың кеңiстiктiк тербелiстерi дербес дифференциалдық теңдеулермен сипатталады. Мембрананың ауытқуы u(x,t), x ∈ Rm, m≥2, функциясыменанықталған кезде, Гамильтон принципiн қолдану көп өлшемдi толқындық теңдеуге, ал тепе-теңдiк жағдайында - Лаплас теңдеуiне әкеледi. Демек, серпiмдi мембраналардың динамикасын көп өлшемдi Лаврентьев-Бицадзе теңдеуiмен сипаттауға болады.
Бұл мақалада қарастырылатын есептер қисынды емес есептер болып табылады.  Бiрегей шешiлiмдiлiктi дәлелдеу және айқын шешiмдi құруда спектрлiк әдiс және интегралдық бейнелеулер арқылы қисынды емес есептi регуляризациялау болып табылады. Мақалада
теориялық нәтижелер келтiрiлген– көп өлшемдi Лаврентьев-Бицадзе теңдеуi үшiн аралас есептiң бiрегей шешiлетiндiгiн дәлелдеп және классикалық шешiмi үшiн айқын түрiн алған.

Авторлардың биографисы

Серик Алдашев, Математика және математикалық модельдеу институты, Алматы, Қазақстан

Алдашев Серик Аймурзаевич –  физика-математика ғылымдарының докторы, профессор, Математика және математикалық модельдеу институтының бас ғылыми қызметкерi (Алматы, Қазақстан, электрондық пошта: aldash51@mail.ru)

Сергей Кабанихин, Ресей ғылым академиясының Сібір бөлімшесінің Соболев атындағы математика институты, Новосибирск, Ресей

Кабанихин Сергей Игоревич– доктор физико-математических наук, профессор, ГНС Института математики им. С.Л. Соболева СО РАН (Новосибирск, Россия, электронная почта: ksi52@mail.ru)

Мақтағали Бектемесов, Ақпараттық және есептеу технологиялары институты, Алматы, Қазақстан

Бектемесов Мақтағали Әбдiмәжитұлы (корреспондент автор)– физика-математика ғылымдарының докторы, профессор, Ақпараттық және есептеу технологиялары институты бас директоры (Алматы, Қазақстан, электрондық пошта: maktagali@mail.ru)

 

Жүктелулер

Как цитировать

Алдашев S., Кабанихин S., & Бектемесов M. . (2025). КӨП ӨЛШЕМДI ЛАВРЕНТЬЕВ-БИЦАДЗЕ ТЕҢДЕУI ҮШIН ЦИЛИНДРЛIК ОБЛЫСТАҒЫ АРАЛАС ЕСЕПТIҢ ҚИСЫНДЫ ҚОЙЫЛМАУЫ. Қазұу Хабаршысы. Математика, механика, информатика сериясы, 128(4), 25–34. https://doi.org/10.26577/JMMCS202512843