Бөгет арқылы сұйықтықтарды сүзу есептерiн шешу үшiн шекаралық элементтер әдiсiн қолдану
DOI:
https://doi.org/10.26577/JMMCS.2020.v108.i4.08Кілттік сөздер:
сұйықтықты сүзу, дамба, бөгет, қоршау, зақымдалған бассейн, сулау, шекаралық элементтер әдiсiАннотация
Жұмыста ықтимал зақымдану жағдайларын ескере отырып, дамба арқылы судың сүзiлуiн есептеу әдiсi мен бағдарламасы қарастырылған. Шекаралық элементтер әдiсiне сүйене отырып, су өткiзбейтiн шекаралық элемент болған кезде бөгет арқылы сұйықтықтың сүзiлуiн есептеу әдiсi ұсынылады. Сандық эксперимент арқылы жоғарғы және төменгi бьефтердiң зақымдалуымен дамба арқылы сұйықтықты сүзу кезiнде бос шекараның жағдайы алынды және дамбаның тек жоғарғы бьефi зақымданған жағдайда алынған нәтижелермен салыстырмалы талдау жүргiзiлдi. Бос беттiң бастапқы орны ерiктi түрде анықталды. Оңтайлы есептеу уақытына қол жеткiзудi ескере отырып, жоғарғы және төменгi бьефтердi зақымдай отырып, дамба арқылы еркiн бетi бар сұйықтықты сүзуге арналған шекаралық элементтердiң орналасу графиктерi салынды. Дәл осындай себептер бойынша бөгеттiң ортасында және төменгi бьефiнде зақым басталған жағдайда бөгет арқылы еркiн бетi бар сұйықтықты сүзу үшiн шекаралық элементтердiң орналасу кестесi жасалды. Delphi 7 визуалды бағдарламалау ортасында бағдарламалық жасақтама жасалды. Алынған нәтижелерден дамбаның тек жоғарғы бьефiнiң бөгетi зақымданған жағдайда, дамбаның екi бьефiнiң зақымдануына қарағанда, топырақтың көбiрек сулануы байқалады. Бұл дамбаның сынуы мен төменгi бьефi болған кезде су ағыны тезiрек жүредi және топырақтың сулануы аз болады. ұсынылған жұмыстың нәтижелерi жер бөгеттерiн жобалау кезiнде инженерлiк тәжiрибеде пайдалы болуы мүмкiн.
Библиографиялық сілтемелер
[2] Shirinskiy A.M., Plyushkin S.A., Brener A.M., "The method of calculation of process of filtration of two-phase fluids in a porous medium", Theoretical foundations of chemical engineering 15(1981), 302.
[3] Shirinskiy A.M., Plyushkin S. A. and Brener A.M., "The study of filtration of two-phase fluids in a centrifugal field", Theoretical foundations of chemical engineering 14(1980), 474.
[4] Brebbia C., Telles Zh., Vroubel L., Metody granichnykh elementov [Boundary elements methods] (M.: Mir, 1987, 524 pp.) [in Russian].
[5] Connor J., Brebbia C.A., Finite elements techniques for fluid flow (Butterworths, London, 1976).
[6] Кalbayeva А.Т., Kurakbayeva S.D., Kurakbayev А.D. and Brener А.М., "Mathematical model and software for methods of calculating liquid filtration through the soil dams", Journal "Herald of KazNRTU Almaty 115:3(2016), 574-578.
[7] Кalbayeva А.Т., Kurakbayev А.D., Brener А.М., Usenova A.Zh. and Kurakbayeva S.D., "Methods for calculating the water filtration through the dam with the damaged upper and lower pools", Journal "Herald of KazNRTU Аlmaty 119:1(2017), 91-95.
[8] Vo Trong Nguen, "Flow through filters in embankment dams" (Thesis of the degree of PhD. University of Wollongong, 2012), 287 pp.
[9] Yangiev A., Garrapov F. and Adjimuratov D. "Filtration process in earth fill dam body and its chemical effect on piezometers" (E3S Web Conf. 97, 2019, XXII International Scientific Conference "Construction the Formation of Living Environment" (FORM2019), P. 1-7).
[10] Kalbayeva А.Т., Berdaliyeva G.А. "Chislennoe issledovanie fil’tracii zhidkosti cherez dambu s vodonepronicaemymi zakladnymi elementami [Numerical investigation of the water filtration through the dam with water-impermeable filling elements]", Collection of scientific works of aspirants, candidates for a master’s degree, trainee-researchers of M. Auezov SKSU. Shymkent 3(2002), 8-11 [in Russian].
[11] Volkov I.M., Kononenko P.F. and Fedichkin I.K., Gidrotechnicheskie cooruzheniya [Hydrotechnical structures] (M.: Kolos, 1968, 464 pр.) [in Russian].
[12] Niedrige V.P., Gidrotekhnicheskie sooruzheniya. Spravochnik proektirovshchika [Hydrotechnical structures. Designer’s reference book] (Under the General ed.: M.: SI, 1983, 543 pp.) [in Russian].
[13] Gogoberidze M.I. et al., Obobshchenie dannyh statisticheskogo analiza avarij i incidentov v aspekte nadezhnosti plotin [Generalization of data from statistical analysis of accidents and incidents in the aspect of dam reliability] (Reports AN Gruz. SSR, 1977, 86, №3) [in Russian].
[14] Kalbaeva A.T., Brener A.M., Kurakbaeva S.D., "Primenenie metoda granichnyh elementov dlya opisaniya fil’tracii vody cherez dambu s vodonepronicaemym zakladnym elementom v sluchae ortotropnoj sredy [Application of the boundary element method for describing water filtration through a dam with a waterproof embedded element in the case of an orthotropic environment]", Science and education of Southern Kazakhstan 68:3(2008), 147-151 [in Russian].
[15] Kalbaeva A.T., Kurakbaeva S.D., Serimbetov M.A., "Primenenie metoda granichnyh elementov dlya resheniya zadach fil’tracii vody cherez dambu [Application of the boundary element method for solving problems of water filtration through a dam]",
Science and education of Southern Kazakhstan 81:2(2010), 84-87 [in Russian].
